|
اســـــلام و شیــــــعه به وبلاگ اســـــلام و شیــــــعه خــوش آمـــدید دو شنبه 29 اسفند 1390برچسب:امام رضا ع, :: 17:19 :: نويشنده : امیر محمد
مختصات: ۵۶٫۸۳″ ۳۶′ ۵۹°شرقی ۱۶٫۷۷″ ۱۷′ ۳۶°شمالی (نقشه)
علی بن موسی با لقب «رضا»، (۱۴۸–۲۰۳ ه.ق.) امام هشتم شیعیان دوازده امامی است. پیروان مذهب شیعه از وی با عنوان «امام رضا» یاد می‌کنند. پدر او موسی بن جعفر هفتمین امام شیعیان و مادرش طبق روایات مختلف نام‌ها، کنیه‌ها و لقب‌های «ام‌البنین، نجمه، سکن و تکتم» را دارد. زادگاه علی بن موسی شهر مدینه بود و در توس درگذشت. شیعیان مأمون خلیفهٔ عباسی را که او را ولیعهد حکومت عباسیان کرده بود را مسئول مرگش می‌دانند. مقبرهٔ وی در شهر مشهد قرار دارد و سالانه مورد بازدید میلیون‌ها مسلمان شیعه و سنی[۱] از ایران، پاکستان، بحرین، عراق و دیگر کشورها قرار میگیرد.
القاب و کنیه هاکنیهها: ابوالحسن و ابوعلی لقب‌ها: رضا، صابر، زکی، ولی، وفی، صدیق، رضی، شمس الشموس، معین الضعفاء و الفقراء، غریب الغربا، سراج الله، نورالهدی، قرة عین المؤمنین، مکیدة الملحدین، کفو الملک، رب السریر، رئاب التدبیر، شمس توس، خورشید ولایت، ضامن آهو، عالم آل محمد، ثامن الحجج، رضا، امام الرئوف دوران زندگیعلی بن موسی زادهٔ جمعه ۱۹ رمضان یا نیمه ماه رمضان یا پنج شنبه ۱۱ ذیقعده یا ۱۰ رجب سال ۱۴۸ هجری در شهر مدینه بود. او ۲۴ سال وچند ماه را با پدرش به سر برد. ولی مطابق آنچه گفته شد، عمر او در روز درگذشت پدرش ۳۵ سال یا ۲۹ سال و دو ماه بوده و پس از مرگ پدرش چنانکه در مطالب السئول نیز آمده، ۲۵ سال زیسته‌است و مدت امامت او حدود ۲۰ سال طول کشید، که ۱۷ سال آن در مدینه و سه سال آخر آن در خراسان گذشت. رضا در مدینه، پس از مرگ پدر، امامت بر مردم را بر عهده گرفت، و به رسیدگی امور پرداخت، شاگردان پدر را به دور خودش جمع کرد، و به تدریس و تکمیل حوزه علمیه جدش، رییس مذهب شیعه جعفر صادق پرداخت. در طول این مدت، او در دنباله حکومت هارون الرشید را که ده سال و بیست و پنج روز بود زیست. سپس امین از سلطنت خلع شد و عمویش ابراهیم بن مهدی برای مدت بیست و چهار روز به سلطنت نشست. آنگاه دوباره امین بر علیه او شورش کرد و برای وی از مردم بیعت گرفته شد. یکسال و هفت ماه حکومت کرد ولی به دست طاهر بن حسین کشته شد. سپس عبد الله بن هارون، مامون، به خلافت تکیه زد و بیست سال حکومت کرد. در زمان حکومت مامون، آن گونه که در کتب معتبر شیعه آورده‌اند او که علاقه مردم ایران به امامان شیعه را می‌دید تصمیم گرفت رضا را مجبور کند تا از مدینه به خراسان بیاید و او را به عنوان ولیعهد و جانشین خود معرفی کند و چنان چه شیخ مفید در کتاب مسار الشیعه آورده‌است روز اول ماه رمضان روز بیعت به ولایت عهدی رضا توسط مامون است، تا با این روش بتواند در بین مردم محبوبیت قابل ملاحظه‌ای پیدا کند و درضمن تصمیم داشت تا رضا را نزد خود بیاورد و کارهای او را تحت نظارت کامل خود قرار دهد. حدیث سلسلة الذهبنوشتار اصلی: حدیث سلسلة الذهب
شیعیان حدیث‌های زیادی را منتسب به وی می‌دانند یکی از مشهورترین احادیثی قدسی منقول از وی حدیثی موسوم به سلسلة الذهب است که هنگام وداع وی با مردم شهر نیشابور در بین راه چنین گفته‌است که : [۲][۳]
شیعه میگوید: او چند قدمی حرکت کرد و سپس برگشت و گفت:به شرط‌های آن و من از جمله شرط‌های آن هستم.مقصود علی بن موسی از شرط‌ها، اعتراف به این واقعیت است که او مانند پدرانش از سوی خدا امام و حجت است و اطاعتش بر همه واجب است. مناظراتبه دستور مامون علی ابن موسی مناظراتی در مجلس مامون برگزار میکرد. در یکی از این مناظرات علی ابن موسی با دانشمندان ادیان دیگر از جمله زرتشتی(هربذه اکبر)، یهودی(راس الجالوت)، مسیحی(جاثلیق) و صائبی(عمران) به مباحثه پرداخت و هر کدام را با استفاده از کتاب و عقاید مورد قبول آن شخص مغلوب کرد. در پایان مناظره عمران اسلام آورد و از طرف علی ابن موسی سرپرست صدقات بلخ قرار گرفت.[۴] تالیفات علی بن موسی رضااز علی بن موسی رضا برخی تألیفات یاد شده که علمای شیعه از آنها به اجمال و تفصیل یاد کرده‌اند. اما مؤلفات وی، به تفضیل، عبارت‌اند از:
دو شنبه 29 اسفند 1390برچسب:امام محمد تقی ع, :: 17:17 :: نويشنده : امیر محمد
محمد بن علی (به عربی: محمد بن علی الجواد) نهمین امام شیعیان است. کنیه‌اش «ابو جعفر» و لقب او «تقی» و «جواد» است او فرزند علی بن موسی و سبیکه (خیزران)، او در ۱۰ رجب ۱۹۵ ه. ق. در مدینه به دنیا آمد[۱].
به امامت رسیدنبعد از کشته شدن علی بن موسی رضا محمد تقی ۶ سال و چند ماه سن داشت و برای همین شیعیان آن وقت به امامت او شک کردن و به همین دلیل جلسه‌های پرسش و پاسخ برگزار کردند.[۲] او اولین امام شیعیان بود که در خردسالگی به این مقام رسید بود. به اعتقاد شیعه پدر او یعنی علی بن موسی رضا پیش از مرگ او را به عنوان امام بعد از خود معرفی کرده بود[۳]. ازدواجبعد از کشته شدن پدرش و به امامت رسیدن وی به دستور مامون او را از مدینه به بغداد اوردند و دخترش (ام الفضل) را به ازدواج او درآوردند که شیعیان این ازدواج را تحمیلی و با اهداف سیاسی می‌داند[۴]. جواد از دختر مامون فرزندی نداشت و فرزندانش ماحصل ازدواجش با زن دیگری به نام سمانه مغربیه بوده‌اند. فرزندان
اصحاب و شاگردانمحمد جواد با وجود فشارهای حکومت مامون و معتصم شاگردان و اصحاب زیادی داشت که نام انها در کتب شیعه در حدود ۲۶۰ نفر وجود دار که از معروف ترین شاگردان می‌شود اینان را نام برد[۵].
مناظره با فقهای زمانمحمد بن علی در چند نوبت با فقیهان بزرگ زمان خود مناظراتی برگزار كرد كه اغلب در مجلس خلیفه وقت صورت می گرفت. از جمله این مناظره كنندگان یحیی بن اكثم-فقیه و مشاور مامون و بعدها قاضی القضات مسلمین- وابن ابی داود-فقیه مورد وثوق مامون و معتصم و قاضی بغداد در زمان متوكل- بودند. نقل است در هنگام مناظره با یحیی بن اكثم كه در زمان مامون انجام شد سن محمد بن علی ۹ سال بود. درخشش او در این مناظره در نوع استدلال و تكیه بر اصول فقه اسلامی چنان زیاد بود كه خلیفه را به تحسین او وا داشت[۶]. در مناظره با ابی داود، معتصم حكم فقهی صادر شده از محمدبن علی را به دلیل استدلال قرآنی او بر حكم فقهی ابی داود ترجیح داده و دستور به اجرای آن می دهد[۷]. [۸] مرگ ماموندر سال ۲۱۸ هجری او به همراه همسرش و پسرش به سفر حج رفتند که در همان سال مامون میمیرد[۹] و مردم با برادش معتصم بیعت می‌کنند. محمد جواد فرزندش را در مدینه میگذارد و خود و همسرش به عراق برمیگردند [۱۰].رابطه میان او و معتصم خوب نبود و برای همین معتصم سعی بر از میان بردن او میکرد. مرگدر مرگ وی چند قول مشهور است که در همه موارد دست داشتن معتصم و مسموم شدن وجود دارد. یک قول میگوید که توسط همسرش به دستور معتصم مسوم شده[۱۱] و قولی دیگر میگوید به وسیله شخصی به نام معتصم شربت مسومی را به وی می‌نوشانند و وی را در ۲۵ سالگی، مسموم و به قتل می‌رسانند. مرگ او در آخر ذی القعده[۱۲] ۲۲۰ ه ق در بغداد بیان می‌کنند[۱۳]. آرمگاهنوشتار اصلی: حرم کاظمین
آرامگاه او در شهر کاظمین در نزدیکی بغداد در کنار جدش موسی کاظم است. و یکی از گنبدهای حرم کاظمین متعلق به اوست. حرم او یکی از شیعیان به شمار می‌اید که روزانه مورد بازدید هزاران نفر از شیعیان قرار میگیرد.در نزدیکی آرامگاه او شیخ مفید اولین مرجع تقلید شیعه بعد از غیبت کبری, خواجه نصیر الدین طوسی, سید مرتضی، و برادرش سید رضی و ابن قولویه و برخی از علمای دیگر نیز وجود دارد.
دو شنبه 29 اسفند 1390برچسب:امام هادی ع, :: 17:16 :: نويشنده : امیر محمد
علی بن محمد دهمین امام شیعیان است. نام او، «علی» و کنیه‌اش «ابوالحسن ثالث» و القابش نقی، هادی، امین، طیب، ناصح، مرتضی و... ذکر کرده‌اند. در نیمه ذی الحجه در روستای صریا در نزدیکی مدینه به دنیا آمد. پدرش جواد و مادرش نام داشت که البته نام مادرش مدنب، حدیث و غزال هم ذكر شده است.
به امامت رسیدنآن حضرت در زمان شهادت پدرش در بغداد در مدینه حضور داشت و در هشت سالگی به امامت رسید. دوران امامت وی در زمان ۶ خلیفه عباسی سپري شد که نام آنها بدين شرح است:
انتقال به سامراآن حضرت در مدینه توانست به خوبی نقش رهبری شیعیان را ایفا کند و به همین دلیل متوکل در سال ۲۳۳ مامور به انتقال امام هادی به سامرا کرد. وقتی وارد مدینه شد مورد مخالفت مردم قرار گرفت و در ابتدا گفت هیچ خطری آن حضرت را تهدید نمی‌کند. بعد از مدتی به بهانه جمع آوری سلاح ضد حکومت عباسی به خانه امام علی بن محمد هادی هجوم آوردند و او را به سامرا انتقال دادند. متوکل بعد از ورود امام هادی او در منطقه فقیرنشین خان الصعالیک سکنا داد. در سامرا نیز چند بار به خانه او هجوم آوردند و چند بار قصد کشتن او را داشتند. فعالیت هاآن حضرت با وجود فشار زیاد حکومت توانست فعالیت‌های انجام دهد از جمله
فرزندانحضرت علی بن محمد دارای چهار پسر و یک دختر به نام‌های ذیل می‌باشد
اصحاب و شاگرداناز برجسته‌ترین اصحاب و شاگردان امام علی بن محمد می‌توان نام اینان را ذکر کرد شهادتآن امام همام سرانجام به دستور رجب سال ۲۵۴ ه.ق در ۴۱ سالگی در زندان مسموم شد و به شهادت رسید . مدت امامت امام علی بن محمد ۳۳ سه سال بود. آرامگاهنوشتار اصلی: حرم عسکریین
آرامگاه امام علی نقی در شهر سامرا است و داری گنبد و رواق است. آرامگاه فرزندش امام حسن عسکری نیز در کنار آرامگاه او قرار دارد. در نزدیکی آرامگاه آن حضرت برخی از علمای شیعه نیز دفن شده‌اند. حرم آن امام همام در طول تاریخ چند بار مورد تخریب و بازسازی قرار گرفت که آخرین آن در سال ۲۰۰۶ توسط وهابیان سلفی به وقوع پیوست. دو شنبه 29 اسفند 1390برچسب:امام حسن عسکری, :: 17:13 :: نويشنده : امیر محمد
حسن بن علی که نزد شیعیان دوازده‌امامی به امام حسن عسکری معروف است از دیدگاه ایشان سیزدهمین معصوم و یازدهمین امام است.
نام، القاب و کنیه [ویرایش]نامش حسن، کنیه وی ابومحمّد و القابش: ابن الرّضا[۱] زکی، هادی و عسکری است.[۲] تولد [ویرایش]وی در روز جمعه، سال ۲۳۲ به دنیا آمد[۳]. مکان تولد وی شهر مدینه است. پدر وی علی النقی (امام دهم شیعیان) و مادرش امّ ولدی بود که وی را «حدیث»، «سوسن»، «سلیل» نیز می‌گفتند.[۴] خلفای معاصر [ویرایش]او با چند خلیفه عباسی هم عصر بود[۵]:
دوران امامت [ویرایش]امامت حسن عسکری از سال ۲۵۴ آغاز شد و تا سال ۲۶۰ ادامه یافت (۶ سال).[۶] فشار واختناق [ویرایش]خلفای عباسی همواره امامان شیعه را تحت فشار و محدودیت قرار می‌دادند و این فشارها در دوران محمد بن علی، علی بن محمد و حسن عسکری در سامرا به اوج رسید به طوری که این ۳ نفر عمر کوتاهی داشتند. تعقیب و مراقبت از علی بن محمد و حسن عسکری به قدری بود که آنان را در میان لشکریان جای داده بودند و به همین دلیل این دو را «عسکریین» لقب داده‌اند.[۷]. با این حال فشارها و محدودیت‌ها برای حسن عسکری به این جهت که در آن دوران شیعه به صورت یک قدرت عظیم در عراق درآمده بود (و این باعث می‌شد حاکمین احساس خطر کنند)[نیازمند منبع] بیش از دیگران بود. همچنین دودمان عباسی، طبق روایات فراوان و مهدی که از بین برنده حکومت‌های باطل و برپاکننده حق است، فرزند حسن عسکری خواهد بود. این موضوع باعث شده بود تا حکومت عباسی به شدت وی را تحت کنترل قرار دهد. به طوریکه حسن را مجبور کرده بوند، هر دوشنبه و پنجشنبه در دربار حاضر شود.[۸] همچنین [۹]). فعالیت‌ها [ویرایش]با وجود همه فشارهای موجود حسن عسکری فعالیت‌های سیاسی-اجتماعی-علمی در جهت حفظ اسلام و مبارزه با افکار ضد اسلامی انجام می‌داد:
حسن عسکری در شرایط اختناق و تحت کنترل شدید حکومت وقت قرار داشت. اما با این حال به صورت محدود، همانند پدرانش به تربیت شاگردان و گسترش علوم پرداخت.
در زمان وی، شیعیان در مناطق مختلف گسترش یافته بودند. این گسترش و پراکندگی باعث شد تا حسن عسکری شبکه ارتباطی وکالت و نصب را در مناطق مختلف راه‌اندازی کند.
به خاطر محدودیت‌ها حسن عسکری مجبور به رهبری یک سلسله فعالیت‌های مخفی برای راهبرد اهداف خود شده بود.
یکی دیگر از موضع‌گیری‌های او حمایت مالی از شیعیان، بویژه از یاران خاص، بود. چرا که شیعیان تحت فشار دستگاه حکومت بودند.
از آنجا که غایب شدن امام و رهبر هر جمعیتی یک حادثه نامأنوس است و باور و تحمل آن برای مردم دشوار است، پیامبر و امامان پیشین به تدریج مردم را برای این موضوع آماده می‌کردند؛ به‌ویژه هادی و حسن عسکری که به زمان غیبت نزدیک می‌شدند. حسن عسکری بر تولد مهدی تاکید میکرد و فضای ارتباطی او با شیعیان (به خاطر محدودیت‌های حکومت) حالتی شبیه به غیبت صغری را داشت. فعالیت دیگر وی تقویت و توجیه سیاسی رجال و عناصر مهم شیعه و استفاده گسترده از آگاهی غیبی برای از بین بردن شک‌ها و تردیدها بود.[۱۰]». اصحاب [ویرایش]شیخ طوسی تعداد شاگردان حسن عسکری را بیش از ۱۰۰ نفر ثبت کرده‌است.[۱۱] مشهورترین اصحاب و راویان او عبارت‌اند از[۱۲][۱۳]:
کشته‌شدن حسن عسکری و مسئلهٔ جانشینی او [ویرایش]در روز جمعه ۸ ربیع الاول سال در سن ۲۹ سالگی با زهر معتمد عباسی کشته شد.[۱۴][۱۵] در سامرا کنار پدرش هادی به خاک سپرده‌شد.[۱۶][۱۷] از آنجا که پس از مرگ عسکری جانشین او به درستی آشکار نبود، پیروانش بر سر جانشینی او به چند گروه تقسیم شدند؛ برخی می‌گفتند که او به نزد خدا عروج کرده و منتظر بازگشتش بودند. برخی گمان می‌کردند که چند سال پیش از کشته‌شدنش فرزندی از او به نام محمد به دنیا آمده‌است. گروه دیگری هم معتقد بودند که یکی از کنیزانش از او حامله‌است و روزی مهدی موعود را به دنیا می‌آورد. گروه‌هایی هم امامت یکی از برادران حسن عسکری، جعفر یا محمد را پذیرفتند. در میان فرقه‌های مختلفی که پس از مرگش ایجاد شد، تنها تشیع دوازده‌امامی (که معتقد به وجود پسری از حسن عسکری، همنام پیامبر اسلام، بودند) دوام یافت.[۱۸] شیعیان دوازده‌امامی، جعفر (برادر حسن عسکری و از مدعیان اصلی جانشینی او) را «جعفر کذّاب» می‌نامند. به عقیدهٔ آنان جعفر کذاب را نداشت. به عقیدهٔ آنان، هنگام نماز گزاردن بر بدن حسن عسکری، فرزندش حجت بن الحسن بر او نماز گزارد و شک را از شیعیان برداشت.[۱۹][۲۰][۲۱] دو شنبه 29 اسفند 1390برچسب:امام حسن عسکری, :: 17:13 :: نويشنده : امیر محمد
حسن بن علی که نزد شیعیان دوازده‌امامی به امام حسن عسکری معروف است از دیدگاه ایشان سیزدهمین معصوم و یازدهمین امام است.
نام، القاب و کنیه [ویرایش]نامش حسن، کنیه وی ابومحمّد و القابش: ابن الرّضا[۱] زکی، هادی و عسکری است.[۲] تولد [ویرایش]وی در روز جمعه، سال ۲۳۲ به دنیا آمد[۳]. مکان تولد وی شهر مدینه است. پدر وی علی النقی (امام دهم شیعیان) و مادرش امّ ولدی بود که وی را «حدیث»، «سوسن»، «سلیل» نیز می‌گفتند.[۴] خلفای معاصر [ویرایش]او با چند خلیفه عباسی هم عصر بود[۵]:
دوران امامت [ویرایش]امامت حسن عسکری از سال ۲۵۴ آغاز شد و تا سال ۲۶۰ ادامه یافت (۶ سال).[۶] فشار واختناق [ویرایش]خلفای عباسی همواره امامان شیعه را تحت فشار و محدودیت قرار می‌دادند و این فشارها در دوران محمد بن علی، علی بن محمد و حسن عسکری در سامرا به اوج رسید به طوری که این ۳ نفر عمر کوتاهی داشتند. تعقیب و مراقبت از علی بن محمد و حسن عسکری به قدری بود که آنان را در میان لشکریان جای داده بودند و به همین دلیل این دو را «عسکریین» لقب داده‌اند.[۷]. با این حال فشارها و محدودیت‌ها برای حسن عسکری به این جهت که در آن دوران شیعه به صورت یک قدرت عظیم در عراق درآمده بود (و این باعث می‌شد حاکمین احساس خطر کنند)[نیازمند منبع] بیش از دیگران بود. همچنین دودمان عباسی، طبق روایات فراوان و مهدی که از بین برنده حکومت‌های باطل و برپاکننده حق است، فرزند حسن عسکری خواهد بود. این موضوع باعث شده بود تا حکومت عباسی به شدت وی را تحت کنترل قرار دهد. به طوریکه حسن را مجبور کرده بوند، هر دوشنبه و پنجشنبه در دربار حاضر شود.[۸] همچنین [۹]). فعالیت‌ها [ویرایش]با وجود همه فشارهای موجود حسن عسکری فعالیت‌های سیاسی-اجتماعی-علمی در جهت حفظ اسلام و مبارزه با افکار ضد اسلامی انجام می‌داد:
حسن عسکری در شرایط اختناق و تحت کنترل شدید حکومت وقت قرار داشت. اما با این حال به صورت محدود، همانند پدرانش به تربیت شاگردان و گسترش علوم پرداخت.
در زمان وی، شیعیان در مناطق مختلف گسترش یافته بودند. این گسترش و پراکندگی باعث شد تا حسن عسکری شبکه ارتباطی وکالت و نصب را در مناطق مختلف راه‌اندازی کند.
به خاطر محدودیت‌ها حسن عسکری مجبور به رهبری یک سلسله فعالیت‌های مخفی برای راهبرد اهداف خود شده بود.
یکی دیگر از موضع‌گیری‌های او حمایت مالی از شیعیان، بویژه از یاران خاص، بود. چرا که شیعیان تحت فشار دستگاه حکومت بودند.
از آنجا که غایب شدن امام و رهبر هر جمعیتی یک حادثه نامأنوس است و باور و تحمل آن برای مردم دشوار است، پیامبر و امامان پیشین به تدریج مردم را برای این موضوع آماده می‌کردند؛ به‌ویژه هادی و حسن عسکری که به زمان غیبت نزدیک می‌شدند. حسن عسکری بر تولد مهدی تاکید میکرد و فضای ارتباطی او با شیعیان (به خاطر محدودیت‌های حکومت) حالتی شبیه به غیبت صغری را داشت. فعالیت دیگر وی تقویت و توجیه سیاسی رجال و عناصر مهم شیعه و استفاده گسترده از آگاهی غیبی برای از بین بردن شک‌ها و تردیدها بود.[۱۰]». اصحاب [ویرایش]شیخ طوسی تعداد شاگردان حسن عسکری را بیش از ۱۰۰ نفر ثبت کرده‌است.[۱۱] مشهورترین اصحاب و راویان او عبارت‌اند از[۱۲][۱۳]:
کشته‌شدن حسن عسکری و مسئلهٔ جانشینی او [ویرایش]در روز جمعه ۸ ربیع الاول سال در سن ۲۹ سالگی با زهر معتمد عباسی کشته شد.[۱۴][۱۵] در سامرا کنار پدرش هادی به خاک سپرده‌شد.[۱۶][۱۷] از آنجا که پس از مرگ عسکری جانشین او به درستی آشکار نبود، پیروانش بر سر جانشینی او به چند گروه تقسیم شدند؛ برخی می‌گفتند که او به نزد خدا عروج کرده و منتظر بازگشتش بودند. برخی گمان می‌کردند که چند سال پیش از کشته‌شدنش فرزندی از او به نام محمد به دنیا آمده‌است. گروه دیگری هم معتقد بودند که یکی از کنیزانش از او حامله‌است و روزی مهدی موعود را به دنیا می‌آورد. گروه‌هایی هم امامت یکی از برادران حسن عسکری، جعفر یا محمد را پذیرفتند. در میان فرقه‌های مختلفی که پس از مرگش ایجاد شد، تنها تشیع دوازده‌امامی (که معتقد به وجود پسری از حسن عسکری، همنام پیامبر اسلام، بودند) دوام یافت.[۱۸] شیعیان دوازده‌امامی، جعفر (برادر حسن عسکری و از مدعیان اصلی جانشینی او) را «جعفر کذّاب» می‌نامند. به عقیدهٔ آنان جعفر کذاب را نداشت. به عقیدهٔ آنان، هنگام نماز گزاردن بر بدن حسن عسکری، فرزندش حجت بن الحسن بر او نماز گزارد و شک را از شیعیان برداشت.[۱۹][۲۰][۲۱] دو شنبه 29 اسفند 1390برچسب:امام مهدی (حجت بن حسن), :: 17:2 :: نويشنده : امیر محمد
 این نوشتار در مورد اعتقاد به مهدی در نزد شیعه دوازده امامی است. در مورد اعتقاد مسلمانان به مهدی به مقاله مهدی مراجعه کنید. «امام زمان» تغییرمسیری به این مقاله است. برای کاربردهای دیگر به امام زمان (ابهام‌زدایی) مراجعه کنید.
بنا‌بر اعتقاد شیعیان دوازده‌امامی، حجت بن حسن فرزند حسن بن علی عسکری (امام یازدهم شیعیان) دوزادهمین و آخرین امام و همان مهدی موعود می‌باشد. نام اصلی او و نیز کنیه‌اش همانند محمد پیامبر اسلام است. همچنین «امام زمان»، «قائم آل محمد» و «مهدی موعود» از القاب اوست.[۹][۱۰][۱۱] پس از مرگ حسن عسکری امام یازدهم شیعه در سال ۲۶۰ هجری و سن ۲۸ سالگی،[۱۲] یک بحران بزرگ فکری و اعتقادی در میان پیروان امام شیعه بوجود آمد. برخلاف سایر امامان شیعه که در زمان حیاتشان جانشین بعدی را تعیین کرده بودند٬ حسن عسکری بطور علنی جانشینی برجای نگذاشته‌بود.[۱۳] در این دوران که به «سالهای حیرت» موسوم می‌باشد شیعیان به فرقه‌های متعددی منشعب شدند. از فرقه‌هایی که اعتقاد داشتند که از حسن عسکری فرزندی باقی نمانده است[۱۱] یا این فرزند در گذشته‌است،[۱۴] و شیعیانی که متوجه فرزندان و نوادگان امامان دهم و یازدهم شیعه شدند، تا اقلیتی که معتقد بودند که امام یازدهم شیعه فرزندی داشته‌است که به غیبت رفته‌است و او امام دوازده شیعه می‌باشد. دیدگاه این گروه آخر به‌مرور به دیدگاه تمامی شیعیان امامی تبدیل شد که شیعیان دوازده امامی فعلی می‌باشند.[۱۱] از دیدگاه تاریخی باور به دوازده امام و اینکه امام دوازدهم همان مهدی موعود است بطور تدریجی در میان شیعیان تکامل یافت.[۱۵][۱۶][۱۷] در مواجهه با چالش فقدان امام حاضر شیعیان با دو رویکرد حدیثی و کلامی به تبیین نظریه غیبت برخاستند.[۱۸] کلینی (و. ۳۲۹ ه.ق. / ۹۴۱ م.) در احادیث باب غیبت کتاب اصول کافی که در خلال این دوره گرد آورده‌است به موضوع غیبت و علت آن پرداخته‌است.[۱۹] به‌خصوص نعمانی در کتاب الغیبه به تبیین نظریه غیبت از طریق احادیث پرداخت و او برای نخستین بار اصطلاحات «غیبت صغری» و «غیبت کبری» را به کار برد.[۲۰] پس از وی ابن بابویه (و.۹۹۱-۹۹۲) در کتاب کمال الدین در خصوص گردآوری احادیث مربوط به امام دوازدهم و غیبت وی کوشید.[۲۱] از دیگر سو متخصصان علم کلام از جمله شیخ مفید (و. ۴۱۳ ه.ق. / ۱۰۲۳ م.) و شاگردانش بخصوص سید مرتضی (۱۰۴۴-۱۰۴۵) به تدوین نظریات کلامی امامت جهت تبیین ضرورت وجود امام زنده در شرایط غیبت پرداختند.[۲۲] در باور کنونی شیعه دوازده امامی، حجت بن حسن در نیمه شعبان سال ۲۵۵ یا ۲۵۶ ه.ق. در سامرا به دنیا آمد.[۲۳][۲۴][۱۱] او در پنج سالگی پس از مرگ پدرش به امامت رسید. پس از مرگ حسن عسکری٬ مهدی تنها از طریق چهار سفیر یا نائب با شیعیان تماس می‌گرفت. البته بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد که از آغاز تعداد وکلا محدود به چهار تن نبوده و اصطلاح نیابت خاص در قرن‌های چهارم و پنجم هجری توسط علمای شیعه مانند شیخ توسی و برای تبیین غیبت صغری ایجاد شده‌است.[۲۵][۲۶][۲۷] پس از یک دوره هفتاد ساله (موسوم به غیبت صغری) و با مرگ علی بن محمد سمری، چهارمین نائب امام دوازدهم شیعه، بار دیگر حیرت شیعیان را فرا‌گرفت. آنها در نهایت در سده پنجم به تبیینی عقلی در کلام شیعه از غیبت امام دست یافتند.[۲۷] به باور شیعیان پس از دوران سفرا٬ شیعیان با مهدی در ارتباط نیستند و این دوران اصطلاحاً غیبت کبری نامیده می‌شود. پس از پایان دوره غیبت وی با عنوان مهدی قیام خواهد کرد و او کسی خواهد بود که از طریق او حقیقت و عدالت بار دیگر به پیروزی خواهد رسید.[۲۸]
منبع‌شناسی
منابع پیش از دوران موسوم به غیبت کبری بسیار پراکنده و ناکافی‌اند و مشکلی که پژوهشگران در هنگام بررسی این منابع با آن مواجه می‌شوند میزان تاریخی بودن این منابع است.[۲۹] بسیار مشکل‌است که مرزی بین مطالب تاریخی از یک طرف و تذکره نویسی و مطالب اعتقادی شیعه از طرف دیگر در کتاب‌های نویسندگان شیعه گذاشت. زیرا زندگی‌نامه امامان در کتاب‌های نویسندگان شیعه آکنده از داستان‌هایی به سبک تذکره‌هایی است که که عرفا برای مرشدان و قدیسان خود می‌نویسند. برای مطالعه امام دوازده شیعه٬ باید به منابعی اتکا کنیم که نمی‌توان آنها را کاملا تاریخی و یا کاملا زندگی‌نامه‌های مذهبی و تذکره‌ای دانست. به هر حال این منابع بیشترین کمک به پژوهشگر در راه درک دوره‌ای می‌کند که ایده منجی آخرالزمان به عقیده غالب در مذهب شیعه درآمد.[۳۰] منابع مربوط به حجت بن حسن به چند دسته تقسیم می‌شود: چهارم، منابعی است که بعد از سال ۴۶۰ ه.ق. تألیف شده‌است. نویسندگان این دوره عمدتاً مطالب کتاب‌های پیشین را در اشکال جدید نوشته‌اند.[۳۵] ریشه‌ها و شرایط محیطینوشتار اصلی: مهدی
بگفته سعید امیرارجمند و ویلفرد مادلونگ٬ اولین اشارات به وجود باور به مهدی٬ غیبت و منجی در نزد مسلمانان به زمان فرقه شیعه کیسانیه برمی گردد. فرقه‌ای که پس از سرکوب قیام مختار شکل گرفت.[۳۶][۳۷] آنان محمد حنفیه فرزند علی، امام اول شیعیان را مهدی می‌دانستند و پس از فوت او چنین اعلام کردند که او نمرده‌است و در کوه گرشاسب که پس از بیداری از یک خواب طولانی، اهریمنان را از زمین برمی‌چینند.[۳۶] به نوشته محمد امیر معزی و تیموتی فرنیش٬ بسیاری از اعتقادات مسلمانان در مورد منجی، ظهور منجی٬ غیبت و المان‌های آن، مدیون ادیان پیشین مانند مانویت، دین زردشت، یهودیت و مسیحیت است.[۱۱][۳۸] شیعیان بارها به افراد متعددی از خاندان پیامبر مسلمانان به عنوان مهدی روی آوردند. اما این افراد نتوانستند انتظارات شیعیان را برآورده سازند. افرادی مانند محمد حنفیه، ابوهاشم فرزند محمد حنفیه، محمد ابن معاویه از خاندان جعفر صادق، محمد ابن عبدلله نفس زکیه، جعفر صادق، موسی کاظم هر کدام در برهه‌ای، مهدی موعود شیعیان شناخته شدند.[۳۷] به گفته موژان مومن، در دوران آخرین امامان شیعه شبکه‌ای از وکلا شکل گرفته بود. البته این شبکه بیشتر از آنکه به مانند سایر شبکه‌های علوی آن زمان (اسماعیلیه، زیدیه، نوادگان حسن بن علی) به قصد برپایی قیام تشکیل شده باشد کار جمع آوری وجوهات دینی مانند خمس و زکات را انجام می‌داد.[۳۹] شرایط سیاسی و مذهبی سالهای آخر امامت حسن عسکری و نخستین دهه‌های پس از مرگ او - همزمان با خلافت معتمد عباسی (۲۵۶ -۲۷۹ ه.ق./۸۷۶-۸۹۲ م.) - بسیار پرچالش بود. این دوران به جهت سیاسی عصر ضعف خلافت عباسیان بود و آنان از اعمال مؤثر حاکمیت خود جز در بخش محدودی از سرزمین عراق ناتوان بودند. در این دوره افراد مختلف در جای جای کشور عباسیان قیام کرده بودند و سرزمین مسلمانان دچار تجزیه سیاسی شده بود. معتمد عباسی، حسن عسکری را که رقیب بالقوه خلافت به شمار می‌رفت در سامرا تحت نظارت و مراقبت قرار داده و او را حتی از ملاقات با پیروانش بازداشته بود.[۴۰][۴۱] سالهای آغازین موسوم به غیبت کبری همزمان با دورانی بود که به قرن شیعه معروف است. در سال ۳۳۴ ه.ق./۹۴۵ م. بنی عباس تحت سلطه حکومت شیعه آل‌بویه درآمد. آل بویه با اینکه احتمالاً در آغاز زیدی بودند، هنگامی که به حکومت رسیدند به شیعه دوازده امامی گرایش یافتند. آل‌بویه چون از نسل پیامبر مسلمانان نبودند باید امامی زیدی از نسل پیامبر را برای اطاعت کامل از او به امامت می‌رساندند. بنابراین احتمالاً به همین دلیل آنان بعد از رسیدن به حکومت به شیعه دوازده امامی مایل شدند و ایده یک امام غائب از نظر سیاسی برای بوییان مطلوبتر بود. همزمان با آل‌بویه، فاطمیان در مصر و شمال افریقا، خاندان بنی حمدان در شمال عراق و سوریه و ادریسیان بر بخش‌هایی از شمال افریقا حکمرانی می‌کردند.[۴۲] شیعه دراین زمان به دلیل نفوذ سلسله‌های فاطمیان وآل بویه در قلب سرزمین‌های اسلامی، مستحکم ترین بنیادهای دینی و فکری خود را بنیان نهاد. در این دوره آثار بنیادین اعتقادی شیعه برای نسل‌های بعدی فراهم‌شد. آل‌بویه علوم شیعی را ترویج نمودند و علمای دینی را از مکاتب گوناگون حمایت کردند و زمینه ورود علوم کلامی معتزلی به شیعه را فراهم ساختند.[۴۳] از دوران حیرت تا تبیین نهایی اعتقادات تشیع دوازده امامیدوران حیرت
پس از مرگ حسن عسکری امام یازدهم شیعه، در خصوص امام بعد از وی سردرگمی بزرگی برای نیم قرن در بین شیعیان پدید آمد که نویسندگان شیعه از آن تحت عنوان «دوران حیرت» نام می‌برند. در میان پیروان امامان شیعه بر سر سرنوشت اسرارآمیز فرزندی که برای حسن عسکری قائل بودند اختلاف بزرگی پدید آمد.[۱۱] مسعودی (و. ۳۴۶ ه.ق. /۹۵۷ م.) در کتاب مروج‌الذهب تعداد این فرقه‌ها را بیست فرقه شمرده‌است.[۴۴] و حسن ابن موسی نوبختی در کتاب فرق الشیعه چهارده فرقه با ذکر جزئیات اعتقادی آنها نام می‌برد.[۴۵] گروهی از شیعیان چنین می‌پنداشتند که حسن عسکری اصلاً فرزندی نداشته‌است[۱۱] و گروهی دیگر می‌گفتند حسن عسکری امام بدون فرزندی است که نمرده‌است و حسن عسکری همان مهدی غایب است که دارای دو دوره غیبت است.[۳۶] گروهی نیز معتقد بودند که حسن عسکری فرزندی ندارد و آنها روی به سوی برادر حسن عسکری، جعفر گردانیدند.[۴۴] گروه دیگری عنوان می‌کردند که فرزند حسن عسکری پیش از مرگ پدرش درگذشته‌است.[۱۱] یک گروه هم اعتقاد داشتند که فرزند حسن عسکری همان مهدی است که پدرش او را از ترس خلیفه زمان مخفی نگاه داشته و تنها توسط کمی از یاران مورد اعتمادش دیده شده‌است.[۴۶] به گفتهٔ امیرمعزی تنها بخشی از شیعیان که در آن زمان در اقلیت کوچکی بودند قائل به چنین دیدگاهی بودند. دیدگاه این گروه به‌مرور به دیدگاه تمامی شیعیان امامی تبدیل شد که شیعیان دوازده امامی فعلی می‌باشند.[۱۱] فرقه‌ها را به پنج دسته کلی تقسیم می‌کند. به جز آخرین دسته٬ سایر فرقه‌های منشعب شده تا صد سال پس از فوت حسن عسکری منقرض شدند:[۴۷]
در این دوران، انشقاق در بین شیعیان شدت یافت و جنبش‌های رقیب مانند اسماعیلیه نیز استفاده کافی از این موقعیت نمودند. تبلیغات در این دوران به حدی بود که بسیاری از شیعیان و بسیاری از بزرگان شیعه امامی مذهب خود را ترک نمودند.[۱۱] دغدغه اصلی بزرگان شیعه در این زمان اثبات وجود واقعی فرزند حسن عسکری و معرفی او به عنوان امام غایب به شیعیان بود. با کوشش‌های شماری از متکلمان و محدثان شیعه امامی مانند ابوسهل نوبختی (و. ۹۲۳ م.)، ابو جعفر ابن قبه، کلینی (و. ۳۲۹ ه.ق. / ۹۴۱ م.)، نعمانی و بخصوص ابن بابویه (و. ۳۸۱ ه.ق. / ۹۹۱ یا ۹۹۲ م.) اثر ارزنده او کمال الدین که معمار و تبیین کنندهٔ نظریه امام غایب و دوران غیبت و ظهور منجی بخش امام غائب است، این هدف حاصل آمد.[۱۱] به گفتهٔ عبدالعزیز ساچادینا در فاصله زمانی نوبختی و هنگامی که شیخ مفید (و. ۴۱۳ ه.ق. / ۱۰۲۲ م.) مطالب خود را دربارهٔ امام دوازدهم ارائه داد، موضوع جانشینی حسن عسکری در بین شیعیان امامی جا افتاده بود.[۴۹] به هر شکل، تا سالهای پایانی غیبت صغری، مصادف با دهه سی و چهل قرن دهم میلادی اکثریت شیعه امامیه، امامت امام دوازدهم از نسل حسن عسکری را پذیرفته بودند.[۵۰] اعتقاد به غیبت امام دوازدهمدر خصوص اعتقاد به غیبت امام دوازدهم دیدگاه امروزی شیعه دوازده امامی این است که بحث مهدی، دوازده امام، قائم آل محمد و GetBC(1); درباره وبلاگ آرشيو وبلاگ پيوندها
نويسندگان
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
تبادل
لینک هوشمند
